Ürək xərçəngi, növləri, yaranma səbəbləri və simptomları
Ürək xərçəngi digər xərçəng növlərindən daha az qarşımıza çıxsa da, ürəkdə də şişin olması ilə rastlaşırıq. Çox zaman müayinəyə gələn xəstələri maraqlandıran suallardan biri də ürəkdə xərçəngin olub-olmaması ilə bağlıdır. Bəli, təəssüf ki, digər əksər orqanlar kimi ürəkdə də şişə rast gəlinir.
Ürək xərçənginin növləri
Ürək şişləri öz toxumasından və ya qapaqlarından meydana gələn və sürətlə inkişaf edən bir şişdir. Digər şiş növləri kimi ürək xərçəngi də bəd xassəli və xoş xassəli olub iki ana qrupa bölünür. Bundan başqa ürək şişlərinin başqa təsnifatı meydana gəldiyi bölgəyə görə dəyişir. Məsələn, ürəyin doğuşdan gələn toxumlarından başlayan şişlər əsas ürək şişləri (birincil xərçəngi) olaraq adlandırılır, qeyri-ürək bölgələrdən gələn, qanla və yaxud yaxın qonşu orqanlardan ürəyə çatan şişlər də orta ürək şişləri (ikincil ürək xərçəngi) adlanır. Ürək şişlərinin əksəriyyəti xoş xassəlidir. Ancaq xoş xassəli digər şişlər kimi xoş xassəli ürək şişləri də ortaya çıxdıqları bölgənin həyati önəmi və ya xoş xassəli şişlərin əlaqəli olduğu bölgələrə bağlı olaraq bəd xassəli kimi özlərini apara bilərlər. Buna görə də, xoş xassəli ürək şişləri çox zaman bəd xassəli olaraq qəbul edilir.
Birincil ürək şişləri
Birincil ürək şişləri içərisində içərisində ən çox rastımıza çıxan Miksoma deyilən şişdir. Miksomalar hər yaşda insanda rast gəlinə bilər və statistik olaraq qadınlarda kişilərə nisbətən daha çox rast gəlinir. Simptom olmadan bir müddət gizli keçsə də, sonradan başgicəllənmə, öskürək, hərəkətdən asılı olaraq bayılma verə bilir.
Ürəyin özündən kök alan digər şiş tipləri isə:papiller fibroelastom, fibrom, rabdomyom, hemanjiom, teratom, lipom, və paragangliom-dur. Bu şiş tipləri xoş xassəlidir, ancaq mövcud olduqları bölgəyə görə bəd xassəli şiş kimi özlərini apara bilirlər. Ürəyin birincil bəd xassəli şişləri isə perikardiyal mezoteliyoma, lenfoma (birincil, primer) və sarkoma-dır.
Həmçinin oxu: Aritmiya nədir, necə meydana gəlir?
Ürək xərçəngi nədən yaranır?
Ürək şişlərinin konkret olaraq nədən əmələ gəldikləri məlum deyildir. Ancaq qarşımıza çıxan ürək xərçəngi olan insanların əksəriyyətində ailə problemlərinin olması diqqət çəkir. Bunun kimi ürək şişləri müxtəlif sendromlarla da qarşımıza çıxır. Ancaq qeyd etdiyim kimi bu hər iki hal az xəstədə qarşımıza çıxır. Nəticə olaraq isə deyə bilərik ki, ürək şişləri də digər şişlər kimi həddən çox hüceyrə böyüməsindən başqa bir şey deyil.
İkincil ürək şişləri
İkincil ürəkşişləri birincil ürək şişlərinə nisbətdə daha çox qarşımıza çıxır. İkincil ürək şişləri ürəyin öz toxumasından ortaya çıxmazlar, bunun əksinə ürəyə kənardan qan yolu ilə və ya anomatik olaraq yaxınlıq yolu ilə yoluxarlar. Ümumilikdə isə bu tip şişlərin ilk başlanğıc yerləri bunlardır:
- döş qəfəsi
- mədə
- böyrəklər
- qaraciyər
- qalın bağırsaq və s.
Ürək xərçəngi-nin əlamətləri və simptomları
Ürəyin sol tərəfindəki ürək miksoması sindromlu xəstələrin əksəriyyəti tipik şikayət və simptomlarla qarşımıza çıxır. Bu, ürəyin sol tərəfindəki, xüsusilə də ürəkdə olan mitral qapağı blokirovka ilə bağlıdır. Şiş ortaya çıxdıqda baş fırlanması, anidən təzyiqin düşməsi, nəfəs darlığı və bəzən öskürək kimi hallar baş verir.
Ümumilikdə isə xəstəliyin irəlilədiyi dövrdə qızdırma, halsızlıq və bənzər infeksiya və ya xərçəng xəstəliyi aşkar edilir. Ürək şişlərinin diaqnozu çox zaman başqa xəstəliklərin diaqnozunun qoyulması ərəfəsində edilən testlərlə qoyulur. Ancaq ürək şişlərinin diaqnozu çox zaman ürək exokardioqrafiyası ilə qoyulur. Ürək xərçənginin müalicə yolu isə cərrahidir və əməliyyat şişin ürəkdən çıxarılmasına əsaslanır. Buna görə də ürək müayinəsində olmaq mütləqdir. Exokardioqrafiya sağlam ürəyə belə ildə iki dəfə icra olunmalıdır.
